Damarları Tıkayan Plaklarda "Toxoplasma Gondii"nin DNA'sı Bulundu

“Damar sertliği olarak bilinen aterosklerozu olanlarda damarların tıkanmasına yol açan plakların oluşumunda mikroorganizmaların rolü var mıdır?” sorusuna karşılık aranan bilimsel araştırmanın sonucu, bilim dünyasını da şaşırttı! Alanında  önde gelen bilimsel mecmua Journal of Infection and Public Health’de yayınlanan araştırmaya nazaran, damarların tıkanmasına yol açan plaklarda; çiğ etten ve kedilerden bulaşan Toxoplasma gondii’nin DNA’sı bulundu. Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Tanıl Kocagöz ve ekibi tarafından yapılan bu araştırma, sonuçlarının yanı sıra bu alanda gerçekleştirilen geniş çaplı birinci çalışma olmasıyla da dikkat çekiyor. 

Dünya genelinde hastalığa bağlı vefat nedenleri ortasında birinci sırada kalp ve damar hastalıkları yer alıyor. Bu hastalıklara bağlı ölümlerde birinci iki sırayı ise kalp krizi ve inme oluşturuyor. Buna rağmen bilim dünyasından gelen yeni araştırmalar, bu hastalıkların teşhis ve tedavisinde birçok soru işaretinin aydınlanmasına yardımcı oluyor. İşte, o kıymetli araştırmalardan birine Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Tanıl Kocagöz ve ekibi imza attı. Buna nazaran kalp krizi ve inmeye yol açan damarları tıkayan aterom plaklarının oluşumunda birinci kez ‘Toxoplasma gondii’nin rolü olabileceği düşünüldü. Bu yeni bilimsel keşif, bu mevzuda yeni araştırmaların başlamasının da birinci adımı olacak… İşte, alanında  önde gelen bilimsel mecmua Journal of Infection and Public Health’de yayınlanan bu araştırma ile ilgili detaylar…

Sonucu şaşırttı!

2 yıl süren araştırma; Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Tanıl Kocagöz, Feyzanur Erdemir, Ahmet Karabulut, Ünal Aydın, Salih Güler, Ayşenur Çiçek, Selcen Necibe Gökduman, Ecem Eser ve Selçuk Birdoğan’dan oluşan takım tarafından gerçekleştirildi. Damarlardaki plak oluşumunda bir parazit olan Toxoplasma gondii’nin DNA’sının bulunmasının bilimsel açıdan çok değerli bir gelişme olduğunu söyleyen Prof. Dr. Tanıl Kocagöz, “Bugüne dek yaptığımız ve yapılan araştırmalarda; birçok hastalıkta mikroorganizmanın ağırlaştırıcı ve kötüleştirici rol oynadığı görüldü. Biz de araştırmamızda aterom plağı oluşumunda ‘mikroorganizmaların rolü var mıdır?’ sorusundan yola çıktık” diyor. 

Bazı değerli hastalıkların nedeni mikroorganizmalar…

Mikroorganizmaların hastalıkla ilgisi hakkında bilim tarihinden çarpıcı bir örnek veren Prof. Dr. Kocagöz “Geçmişte, yıllarca mide ülserlerinin fazla asit üretimine bağlı olduğuna inanılır ve tedavisi, yalnızca asidi giderici, salgılanmasını azaltıcı ilaçlar ile yapılmaya çalışılırdı. Lakin daha sonra Barry Marshall isimli Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı mide ülserine yol açan Helicobacter pylori adı verilen bakteriyi keşfetti. Barry Marshall’a Nobel mükafatı getiren bu buluş, dünyada mide ülseri tedavisini bir anda değiştirdi. Temel tedavi bu bakteriyi ortadan kaldırmaya yönelik antibiyotik tedavisi haline geldi. Biz de bu çarpıcı örnekten yola çıkarak; aterom plağı oluşumunda da mikroorganizmaların rolünü araştırdık. Plaklardaki DNA dizilerini inceledik ve insan DNA’sını elimine ettikten sonra Toxoplasma gondii DNA’sına rastladık. Bugüne dek bunun fark edilmemiş olmasının nedeni, kültür besiyerlerinde basitçe üretilerek saptanamayan bir organizma olmasından kaynaklanabilir” diyor. 

Hiç belirti vermeden yıllarca bedenimizde kalabiliyor

Toxoplasma gondii insan bedenine kolay kolay girebilen ve enfeksiyona yol açabilen bir parazit. Tüm dünyada yaygın olarak görülen kedilerin dışkısından, çiğ ya da tam pişmemiş et/midye/istakoz üzere eserlerin tüketilmesi ile, hatta çiğ etin çıplak elle tutulmasıyla bile bulaşabiliyor. Üstelik hiç belirti vermeden de yıllarca bedenimizde kalabiliyor. Gebeliğin birinci üç ayında bulaştığında, bebekte birtakım değerli anomalilere yol açabileceğini belirten Prof. Dr. Tanıl Kocagöz, “Bağışıklık sistemi düzgün çalışanlarda çoklukla belirti vermeyen bir enfeksiyon oluşturuyor. Kemoterapi alan kanser hastalarında ya da AIDS üzere bağışıklık sisteminin baskılandığı hastalarda ise göz ve beyin başta olmak üzere çeşitli organlarda önemli enfeksiyonlara yol açabiliyor” diyor.  

Parazitler hasarlı damar yüzeylerine kolay kolay tutunabiliyor

Tüm dünyada çok yaygın görülen Toxoplasma gondii’nin plak oluşumundaki rolüyle ilgili olarak Prof. Dr. Tanıl Kocagöz şu bilgileri veriyor: “Damar sertliğinde bilhassa atar damarların iç yüzeyinin yapısı bozuluyor. Damarlarda plak oluşumu genel olarak kronik inflamasyona (yangı) dayalı bir durum olarak kabul ediliyor. Yangısal durumun, otoimmün hastalıklar (kendi dokularına karşı bağışıklık yanıtı) tarafından tetiklendiği öne sürülmekte. Aterom plaklarında; kolesterol birikimi, hücresel atık eserler ve kalsiyum tuzlarının bulunduğu biliniyor. Halbuki bozularak pürüzlü bir hal alan damar yüzeylerine parazitler de daha kolay tutunup çoğalmaya başlıyorlar. Orada oluşan kronik bir yangı ve daima zedelenme/onarılma süreçleri sonucu aterom plağı ismi verilen ve giderek damarları tıkayan bir yapıya dönüşüyor. Bu oluşumun mikroorganizmalar dışındaki etmenlerle ortaya çıktığına inanılıyordu. Ama Toxoplasma gondii’nin DNA’sını bulduğumuz bu araştırma sonucu, plak oluşumunda birinci kez bir mikroorganizmanın rolü olabileceğini düşünmemize neden oldu.”

Canlı Toxoplasma olup olmadığı araştırılacak 

Bu sonuçtan yola çıkarak yeni araştırmalar yapacaklarını belirten Prof. Dr. Tanıl Kocagöz; “Araştırmamız bize, orada çoğalan bir mikroorganizma bulunduğunun güçlü bir ipucunu vermiş oldu. Elde ettiğimiz sonuç, damar sertliğine bağlı hastalıklarla uğraş etmekte değerli bir adım olabilir diye düşünüyoruz. Daha çok ispat elde etmek için araştırmalarımızı sürdürüyoruz. Bu kez Toxoplasma gondii’yi  üreterek, sahiden orada canlı Toxoplasma olduğunu kanıtlamaya çalışacağız. Araştırma yaparak bulduğumuz DNA, bizim bir dizi araştırma yapmamazı sağlayacak bilimsel birinci adım, birinci çıkış noktamız oldu” diyor. 

Kalp krizi ve inme mevt nedenlerinin başında geliyor

Damarlarda plakların oluşmasıyla ortaya çıkan damar sertliğinde; damarlar tıkanmaya münasebetiyle daralmaya başlıyor; gereğince kan akışı sağlanamayan organlarda ise hasar ve mevt gerçekleşiyor. Damar sertliğinin yol açtığı çok değerli iki hastalık kalp krizi ve inme (felç), en tehlikeli hastalıklar listesinde başı çekiyor. Dünya Sıhhat Örgütü’nün datalarına nazaran; dünyada her yıl 18 milyonu aşkın kişi, kalp krizi nedeniyle hayatını yitirirken, ülkemizde bu sayı her yıl yaklaşık 300 bin kişi olarak kayıtlara geçiyor. İnmede de sayılar epeyce yüksek; dünyada her yıl 20 milyonun üzerinde bireyde inme gerçekleşiyor ve 8 milyon kişi hayatını kaybediyor. Ülkemizde inme nedeniyle hayatını kaybeden kişi sayısı da yaklaşık 50 bini buluyor. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı